«بزم محبّت»

 

غمش در نهان خانه ی دل نشیند                  به نازی که لیلی به محمل نشیند

قالب: غزل
محتوا: عاشقانه
وزن عروضی: فعولی فعولن فعولن فعولن
بح عروضی: متقارب مثمن سالم
مرجع ضمیر «ش» (غمش): معشوق
نهان خانه: خانه ی پنهان
نهان خانه ی دل: اضافه ی تشبیهی ( دل: مشبّه/ نهان خانه: مشبّه به)
غم: استعاره ی مکنیّه، تشخیص
ناز: کرشمه، ادا، عشوه
لیلی: تلمیح به داستان « لیلی و مجنون»
محمل: کجاوه، آن چه که در آن کسی یا چیزی را حمل کنند( اهمّیّت املایی دارد) [مهمل: بیهوده]
واج آرایی: تکرار صامت «ن»

                            مشبّه: نشستن غم عشق در نهان خانه ی دل

 تشبیه مرکّب        مشبّه به: نشستن با ناز لیلی در محمل

                          وجه شبه: قرار گرفتن آرام و آهسته ی کسی یا چیزی در چیز دیگر

معنی: غم عشق یار، در نهان خانه ی دل جای گرفته است، همان گونه که لیلی با ناز در محمل می نشیند.

به دنبال محمل چنان زار گریم                  که از گریه ام ناقه در گل نشیند

زار گریم: به شدّت گریه می کنم

ناقه: شتر (دقیقا«شتر ماده») ( اهمّیّت املایی دارد)

گریم و گریه: اشتقاق

محمل و نافه: تناسب

بیت دارای« اغراق » است

محمل: مجاز از «شتر، کاروان» ( کاروانی که معشوق را از عاشق جدا می کند)

گریه: مجاز از «اشک»

معنی: به دنبال مرکب (حامل معشوق) ان چنان با شدّت خواهم گریست که از گریه ی من ( زمین گل شود) و شتر در گل فرو رود و متوقّف گردد.

مفهوم: شدّت غم و اندوه عاشق از جدایی معشوق

ارتباط معنایی دارد با:

1)با ساربان بگویید احوال آب چشمم                  تا بر شتر نبندد محمل به روز باران   (سعدی)

2) محمل امشب ز سرشکم خطر گِل دارد         کاروان را خبر از گریه ی پنهانم نیست (طیب اصفهانی)

3) سیل خونابه روان شد چو روان شد محمل       عجب از قافله زان گونه که بر گِل بگذشت

4) می روی و گریه می آید مرا                              اندکی بنشین که باران بگذرد        (سعدی)

خلد گر به خاری، آسان برآید                                 چه سازم به خاری که در دل نشیند

خلیدن: فرو رفتن

برآید: بیرون آید

خلو و برآید: تضاد

چه سازم: چه کنم، چه چاره ای بیندیشم ( استفهام انکاری)

خار ( مصراع دوم): استعاره ی مصرّحه از « غم فراق معشوق»

 پا و دل: تناسب

معنی: اگر خاری به پا فرو رود به آسانی می توان آن را بیرون آورد، امّا چه کنم با خاری ( غم عشق، غم جدایی) که در دل فرو می رود.

مفهوم: غم عشق از هر غمی دردناک تر است.

پی ناقه اش رفتم آهسته،ترسم                       غباری به دامان محمل نشیند

پی: به دنبال

دامان محمل: اضافه ی استعاری، استعاره ی مکنیّه؛ تشخیص

نافه و محمل: تناسب

معنی: به دنبال شتر او به آهستگی حرکت کردم زیرا می ترسیدم مبادا از سرعت حرکت من، گرد و غباری بر دامان محمل معشوق بنشیند و او را آزرده نماید.

مفهوم: نشانگر نهایت تلاش عاشق برای حفظ آرامش و آسودگی معشوق (علاقه ی آمیخته به مراقبت وسواس آمیز عاشق)

مرنجان دلم را که این مرغ وحشی             زبامی که برخاست مشکل نشیند

مرنجان: رنجیده مکن، آزار مرسان

مرغ وحشی: استعاره ی مصرّحه از «دل»

بام: استعاره ی مصرّحه از «خاطره، یاد و وجود معشوق»

برخاست و نشیند: تضاد

مرغ(پرنده) و بام: تناسب

معنی: ای معشوق من، مرا(از خود) رنجیده خاطر نکن، چرا که دل من مانند پرنده ای وحشی است اگر از گوشه ی بامی برخیزد دیگر به زحمت به آن برمی گردد.

مفهوم: تهدید معشوق به جدایی و قطع رابطه( واسوخت)

ارتباط معنایی دارد با:

1)     دل نیست کبوتر که چو برخاست نشیند           از گوشه ی بامی که پریدیم، پریدیم

2)     مرغ وحشی که رفت بر دیوار                           که تواند گرفت دیگر بار          (سعدی)

عجب نیست از گل که خندد به سروی              که در این چمن پای در گل نشیند

عجب نیست: باعث تعجّب و شگفتی نیست

گُل: نماد و استعاره ی مصرّحه از « انسان های آزاده از قید تعلّق و وابستگی» [از نگاه دیگر: استعاره از «معشوق»]

سرو: نماد و استعاره ی مصرّحه از «انسان های گرفتار و وابسته»(معمولا در ادبیات، «سرو» نماد «آزادگی و عدم تعلّق» است) [ از منظری دیگر: استعاره از «عاشق» دلداده ی گرفتار و درمانده]

چمن: استعاره ی مصرّحه از «دنیا» [ می توان استعاره از « عرصه ی عشق» در نظر گرفت]

پای در گل نشستن: کنایه از« گرفتاری و تعلّق و وابستگی»

گل،سو و چمن: تناسب

خندیدن: کنایه از« مسخره کردن»

گُل و گِل: جناس ناقص حرکتی

معنی: تعجّبی ندارد که گُل آزاد، سرو وابسته را مسخره نماید، سروی که به این دنیا دل بسته و گرفتار گردیده است.[تعجّبی ندارد که معشوق، عاشق را مسخره کند، عاشقی که به او دل داده و گرفتار عشق او گردیده است.]

مفهوم: ستایش آزادگی و عدم تعلّق

ارتباط معنایی دارد با:

«ای سرو پای بسته به آزادگی مناز            آزاده من که از همه عالم بریده ام»      ( رهی معیّری)

بنازم به بزم محبّت که آن جا                          گدایی به شاهی مقابل نشیند

  • بزم:میهمانی، جشن، مجلس خوش گذرانی
  • بزم محبّت: اضافه ی تشبیهی( محبّت: مشبّه / بزم: مشبّه به
  • گداو شاه: تضاد
  • مقابل نشستن: رو به روی هم نشستن ؛ کنایه از تساوی و برابری
  • معنی: به مجلس عشق افتخار می کنم زیرا که آنجا گدا و شاه با هم برابر و هم ارزش هستند.
  • مفهوم: در عالم عاشقی فرقی میان انسان ها وجود ندارد/ در بزم محبّت، عناوین و تعیّنات رنگ می بازند.
  • ارتباط معنایی دارد با:
  • 1) عش را رهنما و ره  نبود             در طریقت سر و کله نبود      ( سنایی)
  • 2) صد بلا در هر نفس این جا بُوَد           طوطی گردون مگس این جا بُوَد
  • 3) عشق، یکسان، ناز درویش و توانگر می کشد     این ترازو سنگ و گوهر را برابر می کشد
  • 4)پادشاهی و گدایی بر ما یکسان است        که بر این در همه را پشت عبادت خم از اوست
 

طبیب، از طلب در دو گیتی میاسا      کسی چون میان دو منزل نشیند؟

  • طبیب: تخلّص شاعر( طبیب اصفهانی)/ طلب: خواستن، کوشش برای رسیدن به هدف
  • دو گیتی: دو دنیا( جهان و آخرت)
  • میاسا: آسوده نباش،( دست نکش)
  • چون:چگونه
  • چون نشیند؟ : اسفهام انکاری( نمی تواند بنشیند)
  • منزل: خانه، جای فرود آمدن و استراحت کردن
  • دو منزل: استعاره ی مصرّحه از «تولد و مرگ»
  • دو: تکرار
  • معنی:ای طبیب، هیچ گاه از طلب و خواستن( معشوق)دست نکش،چگونه کسی می تواند بین دو منزل (تولد و مرگ) توقّف کند؟
  • مفهوم: عاشق همیشه جست و جو گرو طالب معشوق است.
  • ارتباط معنایی دارد با:
  •  1)رهی به بادیه رفتن به از نشستن باطل        اگر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم
  • 2)دوست دارد یار این آشفتگی       کوشش بیهوده به از خفتگی
  • 3) گرچه وصالش نه به کوشش دهند         هر قدر ای دل که توانی بکوش

ردیف: نشیند/ واژگان قافیه:« دل، محمل،گل،دل،محمل،مشکل،گل، مقابل،منزل»/حروف اصلی:«-ِ ل»

حروف الحاقی ندارد/ قاعده ی دو

خود آزمایی

1- بیت دوم غزل بزم محبّت را با این بیت غزل سعدی از نظرزیبایی شناسی مقایسه کنید.

«با ساروان بگویید احوال آب چشمم          تا بر شتر نبندد محمل به روز باران»

در هر دو بیت آرایه ی اغراق( در گریستن عاشق ) مشاهده می گردد با این تفاوت که شعر سعدی از نظر تخیل و تصویر قوی تر است .

ساروان : ساربان، شتربان، نگهبان شتر

محمل بر شتر بستن : کنایه از«آماده شدن برای سفر »

باران : استعاره مصرحه از «اشک»

با : به معنی « به »به کار رفته است

آب چشم : اشک

بیت دارای اغراق و حسن تعلیل است ( دعوت عاشق به متوقف کردن کاروان به منظور مصون ماندن از خطر باران اشکی که در هجران یارش می ریزد.«خطر وقوع سیل» )

معنی بیت : به شتربان وضع و حال اشک ریختن مرا بگویید تا در روز بارانی ، بار سفر را نبندد.( کاروان را حرکت ندهد)

  • •         2- منظور از « خاری که در دل نشیند » چیست؟
  • استعاره از «غم فراق معشوق »
  • 3- در بیت نخست ، قافیه و قاعده آن را مشخص کنید؟
  • قافیه: دل – محمل
  • قاعده : 2
  • 4- مقصود از « میا دو منزل » در بیت آخر چیست؟
  • تولد و مرگ(یا دنیا و آخرت)
  • 5- این شعر در چه وزنی سروده شده است؟ نام وزن عروضی آن را بنویسید.
  • فعولن فعولن فعولن فعولن/ بحر متقارب مثمن سالم
 

 

 

                                                        معروف به فروغی بسطامی

                                                                127-1213 ه.ق

  • Ø     میرزا عبّاس بسطامی              از بزرگ ترین غزل سرایان دوره ی بازگشت

                                    اسلوب غزل سرایی او به سبک و شیوه ی سعدی و حافظ است.

  • Ø      (فروغی بسطامی)                

تموّج احساسات    

نرمی و روانی زبان     

                ویژگی های شعر او             عواطف عاشقانه

معانی عمیق عارفانه        

بهره گیری از کلمات و ترکیبات خوش آهنگ و لطیف

پایگاه و جایگاهش در مجموعه ی غزل فارسی به اعتبار همین ویژگی هاست

تقلید از سعدی و حافظ با چنان مهارت و صمیمیّتی همراه است که گویی شاعر شیوه ی خاصّی از خود ابداع نموده است.

«کی رفته ای زدل»

کی رفته ای زدل که تمنّا کنم تو را؟     کی بوده ای نهفته که پیدا کنم تو را؟

    قالب: غزل

محتوا: عشق و عرفان

وزن عروضی: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن

بحر عروضی: مضارع مثمّن اخرب مکفوف محذوف

از دل رفتن: کنایه از « فراموش شدن»

دل: مجاز از «یاد و خاطر»

کی رفته ای زدل؟ : استفهام انکاری

تمنّا: خواهش، آرزو، طلب

کی بوده ای نهفته؟: استفهام انکاری

نهفته و پیدا: تضاد( طباق)

مرجع ضمیرهای «تو»: معشوق

معنی: هیچ گاه از یاد و خاطرم نرفته ای که در پی یافتن تو باشم و هیچ زمانی پنهان نبوده ای که بخواهم تو را پیدا کنم.

مفهوم: معشوق همواره در ذهن و وجود و خاطر عاشق است.   

غیبت نکرده ای که شوم طالب حضور        پنهان نگشته ای که هویدا کنم تو را

غیبت و حضور / پنهان و هویدا: تضاد

طالب، پنهان و هویدا: هر سه نقش«مسندی» دارند( هویدا کنم تو را، جمله ی چهار جزئی گذرا به مفعول و مسند)

معنی: تو هرگز از نظر من غایب نگذشته ای تا خواستار حضورت شوم و هیچ گاه پنهان نبوده ای که در پی پیدا نمودن تو باشم.

مفهوم: حضور همیشگی معشوق

ارتباط معنایی دارد با:

1)     کی رفته ای زدل که تمنّا کنم تو را؟                   کی بوده ای نهفته که پیدا کنم تو را؟

2) تو نه مثل آفتابی که حضور و غیبت افتد       دگران روند و آیند و تو هم چنان که هستی

3) در راه عشق فاصله ی قرب و بُد نیست       می بینمت عیان و دعا می فرستمت      (سعدی)

مفهوم مقابل این بیت:

«از دست غیبت تو شکایت نمی کنم                      تا نیست غیبتی نبود لذّت حضور»   ( حافظ)

باصدهزارجلوه برون آمدی که من          باصدهزار دیده تماشا کنم تو را

صد هزار: نشانه ی کثرت

جلوه: نمایش، ظاهر و آشکار ساختن؛ در اصطلاح عرفان، عبارت است از«تابش انوار الهی بر دل عارف که او را واله و شیدا سازد»

صد هزار دیده: مجاز از « تمام وجود»

جلوه و دیده و تماشا: تناسب

معنی: با زیبایی ها و آثار فراوانی جلوه گر گشته ای تا من با تمام وجودم تو را تماشا کنم.

ارتباط معنایی دارد با:

1- ناتانائیل،آرزو مکن که خدا را در جایی جز همه جا بیایی.

2- یار بی پرده از در و دیوار                     در تجلّی است یا اولی الابصار         (هاتف اصفهانی)

3- تا رفتنش ببینم و گفتمش بشنوم       از پای تا به سر همه سمع و بصر شدم     (سعدی)

بالای خود در آینه ی چشم من ببین      تا با خبر ز عالم بالا کنم تو را

بالا(مصراع اوّل): قد و قامت

آینه ی چشم: اضافه ی تشبیهی( چشم: مشبّه / آینه: مشبّه به)

عالم بالا: عالم ملکوت، عالم ارواح و فرشتگان

بالا و بالا: جناس تام

بالا: نوعی«تصدیر» ( تکرار کلمه در ابتدا  و انتهای بیت)

تشبیه پنهان بیت: مشبّه: معشوق / مشبّه به: فرشتگان عالم بالا / وجه شبه: زیبایی

( مصراع دوم) واجج آرایی: تکرار مصوّت «ا»

بالای خود در آینه ی چشم من ببین: کنایه از این که « به من نگاه کن»

معنی: قد و قامت زیبا ی خود را در چشمان آینه مانند من نظاره کن ( به من بنگر) تا از عالم فرشتگان و ملکوت تو را با خبر سازم ( تو هم چون فرشتگان زیبا هستی)

مفهوم: معشوق جلوه ای از ملکوت است.

مستانه کاش در حرم و دیر بگذری     تا قبله گاه مؤمن و ترسا کنم تو را

مستانه: سرمست، سرخوش

حرم: گرداگرد خانه، داخل کعبه

دیر: محلّی که راهبان مسیحی در آن اقامت و عبادت کنند؛ صومعه

ترسا: مسیحی، نصرانی

حرم و دیر / مؤمن و ترسا: تناسب

 قبله گاه کردن کسی:کنایه از « پرستیدن»

آرایه ی لفّ و نشر مرتّب: لف 1: حرم/ لفّ2: دیر// نشر 1: مؤمن/ نشر 2: ترسا

معنی: ای کاش یک بار با سرخوشی به مسجد و صومعه گذر کنی تا مسلمان و مسیحی از این پس تو را پرستش کنند(قبله گاه آنان شوی)

ارتباط معنایی دارد با:

«در میکده و دیر که جانانه تویی تو       مقصود من از کعبه و بتخانه تویی تو»    ( شیخ بهایی)

خواهم شبی نقاب زرویت بر افکنم           خورشید کعبه، ماه کلیسا کنم تو را

نقاب: روبند

نقاب از روی بر افکندن:  کنایه از « نمایان ساختن چهره»      

 

(مصراع دوم) تشبیه

 
 

                                                          1- مشبّه: تو / مشبّه به: خورشید

                                                          2- مشبّه: تو / مشبّه به: ماه

اضافه ی استعاری ( استعاره ی مکنیّه): خورشید کعبه، ماه کلیسا( کعبه و کلیسا به آسمانی تشبیه شده اند که خورشید و ماه دارند)

 

 

       
 

نقاب و روی

خورشید و ماه

کعبه و کلیسا
 
     
 

 

تناسب

 

معنی: می خواهم شبی چهره ی زیبا و نورانی ات را نمایان سازم تا هم چون خورشید کعبه و ماه کلیسا به پرتو افشانی بپردازی(همه تو را بپرستند.)

طوبی و سدره گر به قیامت به من دهند       یک جا فدای قامت رعنا کنم تو را

طوبی: شادی، خوبی، سود؛ درختی است در بهشت که می گویند به هر خانه ای از اهل بهشت شاخه ای از آن می رسد و میوه های گوناگون و خوشبو دارد(اهمّیّت املایی دارد)

سدره: درختی است در آسمان هفتم که در سوره ی نجم بدان اشاره شده است( اهمّیّت املایی دارد)

طوبی و سدره: مجاز از « نعمت های بهشتی»

رعنا: خوش قد و قامت، زیبا

طوبی و سدره: تناسب

قیامت و قامت: جناس ناقص افزایشی

را: نشانه ی فکّ اضافه( فدای قامت رعنای تو کنم)

معنی: اگر نعمت های ارزشمند بهشت را در قیامت به من ببخشند،همه را یک ججا فدای قامت زیبای تو می کنم.

مفهوم: معشوق والاتر و ارزشمندتر از همه ی نعمت هاست.

ارتباط معنایی دارد با:

1)     الهی، گل های بهشت در پای عارفان خار است، چو بنده ی تو را با بهشت چه کار است.   (خواجه عبدالله انصاری)

2)گر مخیّر بکنندم به قیامت که چه خواهی            دوست ما را و نعمت فردوس شما را  ( سعدی)
3) به مجمعی که در آیند شاهدان دو عالم          نظر به سوی تو دارم غلام روی تو باشم   (سعدی)
4)حدیث روضه نگویم، گل بهشت نبویم              جمال حور نجویم، دوان به سوی تو باشم  (سعدی)
5) می بهشت ننوشم ز جام ساقی رضوان           مرا به باده چه حاجت که مست بوی تو باشم  (سعدی)
6)هیچ از دنیی و عقبی نبود گوشه ی خاطر         که به دیدار تو شغل است و فراغ از دو جهانم
7) سایه ی طوبی و دل جویی حور و لب حوض        به هوای سر کوی تو برفت از یادم  (حافظ)
8)خبر بهشت و سایه ی طوبی و قصر و حور          با خاک کوی دوست برابر نمی کنم   (حافظ)
9)گر خبر بهشت است بریزید که بی دوست          هر شربت عذبم که دهی عین عذاب است  (حافظ)
10)واعظ مکن نصیحت شوریدگان که ما                با خاک کوی دوست به فردوس ننگرم   (حافظ)
11) سرم به دنیی و عقبی فرو نمی آید                تبارک الله از این فتنه ها که در سر ماست   (حافظ)
12) دنیا و آخرت دو سرایست و عاشقان              قفل نفور بر در هر دو سرا زدند
13)جهان فانی و باقی فدای شاهد و ساقی          که سلطانیّ عالم را طفیل عشق می بینیم  (حافظ)

14) گر نه روی تو بود من چه کنم باغ بهشت         نتوان بهر گُل و میوه به زندان بودن

15) خود با دو جهان چه کار ما را؟                        ما عاشق چهره ی نگاریم

16) گر نباشد هر دو عالم گو مباش                       تو تمامی با توام تنها خوش است

17) با دنیی و عقبی وصل تو نیابد سیف               دل از همه بر کندم یکتات همی جویم

 (سیف فرغانی)

زیبا شود به کارگه عشق کار من     هر گه نظر به صورت زیبا کنم تورا

کارگه:مخفف« کارگاه»

کارگه عشق: اضافه تشبیهی( عشق: مشبّه / کارگه: مشبه به)

کارگه و کار: تناسب

تکرار «زیبا»: تصدیر

«را»: فکّ اضافه( صورت زیبای تو)

معنی: هرگاه که به صورت زیبای تو می نگرم، کار و شیوه ی عاشقی من نیز زیباتر و عاشقانه تر می گردد.

ردیف غزل: «کنم تو را» / واژگان قافیه:تمنّا،پیدا،هویدا،تماشا،بالا،ترسا،کلیسا،رعنا،زیبا

حروف الهاقی ندارد.

قاعده «1»

«خودآزمایی»

چه تفاوت معنایی بین این بیت حافظ:

« از دست غیبت تو شکایت نمی کنم             تا نیست غیبتی نبود لذّت حضور»

و بیت دوم درس دیده می شود؟

این بیت با بیت دوم درس به نوعی در تقابل است. در این بیت،معشوق غیبت نموده است و حافظ گله ای نیز از این غیبت ندارد چرا که معتقد است لازمه ی لذّت حضور، غیبت یار است ولی در شعر فروغی معشوق هرگز غیبت نکرده است.

«نکات بیت حافظ»

دست غیب: اضافه ی استعاری، استعاره ی مکنیّه، تشخیص

غیبت و حضور: تضاد

غیبت:تکرار

معنی بیت: از غیبت و نبودنت شکایتی ندارم چرا که تا غیبت نباشد، حضور لطفی ندارد.

تشبیهی را که در بیت چهارم به کار رفته بیابید و ارکان آن را مشخّص کنید.

1- آیینه ی چشم: چشم: مشبّه / آیینه: مشبّه به      تشبیه بلیغ اضافی(اضافه ی تشبیهی)

2- معشوق: مشبّه / فرشتگان عالم بالا: مشبّبه به       تشبیه پنهان (مُضمر)

بیت « یار بی پرده از در و دیوار / در تجلّی است یا اولی الابصار»با کدام بیت درس، ارتباط معنایی بیش تری دارد؟

بیت سوم: « با صدهزار جلوه برون آمدی که من   /   با صرهزار دیده تماشا کنم تو را»

 

«نکات بیت»

یار: استعاره از «خداوند»

بی پرده: کنایه از « عیان و آشکار»

در و دیوار: تناسب و مجاز از « کُلّ هستی و آفرینش»

تجلّی: نمودار شدن، هویدا شدن

اولی الابصار: دانایان، صاحبان بینش و بصیرت

یار و یا: جناس ناقص افزایشی

ابصار: جمع« بَصر» چشم، بینایی

معنی بیت: ای خردمندان، وجود خداوند، بدون پوشش و حجاب در همه جا(کلّ آفرینش)نمایان و آشکار است.

مفهوم: خداوند در همه جا حضور دارد.

بیت چهارم: تشبیه / جناس تام / تصدیر / کنایه / واج آرایی

بیت هشتم: تشبیه / تناسب / تصدیر

حضور معشوق در حرم و دیر،کعبه و کلیسا و با مؤمن و ترسا نشان دهنده ی کدام دیدگاه عرفانی است؟

وحدت وجود                که یکی هست و هیچ نیست جز او / وحده لااله الاهو

محتوای کدام بیت درس به این بیت سعدی نزدیک است؟

«گر مخیّر بکنندم به قیامت که چه خواهی       دوست ما را و همه نعمت فردوس شما را»

بیت هفتم: « طوبی و سدر گر به قیامت به من دهند  /  یک جا فدای قامت رعنا کنم تو را»

 

«نکات بیت»

مخیّر: صاحب اختیار، مختار

به قیامت: در قیامت

هر دو واژه ی «را»: حرف اضافه به معنی« برای»(دوست برای ما / فردوس برای شما)

فردوس: بهشت

فعل « باشد» ( بعد از هر دو «را»: حذف به قرینه ی معنوی

معنی بیت: اگر در روز قیامت به من اختیار دهند و بپرسند که چه می خواهی ( خواهم گفت) که دوست(معشوق) برای ما باشد و تمامی نعمت های بهشت متعلّق به شما.

«سؤالات امتحان نهایی درس17»

1-واژگان مشخّص شده در هر یک از ابیات زیر منجر به خلق کدام آرایه ی ادبی شده است؟

الف)عجب نیست از گل که خندد به سروی            که در این چمن پای در گل نشیند

ب)غیبت نکرده ای که شوم طالب حضور         پنهان نگشته ای که هویدا کنم تو را (امتحان نهایی مردااد91)

2- در کدام یک از ابیات زیر قافیه طبق قاعده ی «2»است؟

الف) کاشکی جز تو کسی داشتمی                 یا به تو دسترسی داشتمی

ب) کی رفته ای زدل که تمنّا کنم تو را        کی بوده ای نهفته که پیدا کنم تو را  (امتحان نهایی شهریور91)

3- با توجّه به بیت زیر:

مرنجان دلم را که این مرغ وحشی      زبامی که برخاست مشکل نشیند

الف) مصراع اوّل و دوم را تقطیع هجایی و علامت گذاری کنید.

ب)پس از تقطیع به ارکان،بنویسید کدام رکن تکرار شده است؟

پ)نام بحر حاصل از تکرار ارکان را بنویسید.     (امتحان نهایی شهریور91)

4- در بیت زیر منظور از «خاری که در دل نشیند» چیست؟

       خلد گر به پا خاری آسان برآید           چه سازم به خاری که در دل نشیند(امتحان نهایی 91-90)

5- معنی و مفهوم نظم و نثر:

کی رفته ای زدل که تمنّا کنم تو را            کی بوده ای نهفته که پیدا کنم تو را(نهایی91-90)

6- با توجّه به بیت زیر، عناوین و تعیّنات در کجا رنگ می بازد؟

بنازم به بزم محبت که آن جا                 گدایی به شاهی مقابل نشیند(نهایی اسفند90)

7- با توجّه به آرایه های ذکر شده برای هر بیت، کدام آرایه درست و کدام نادرست است؟

الف) به دنبال محمل چنان زار گریم             که از گریه ام ناقه در گل نشیند (اغراق)

ب) درون بیشه سیاه و سپید دشت من            تمام خطّه ی تجریش سایه و روشن (تضاد)

پ) آن یکی در خانه ای دُر،می گریخت    زرد رو و لب کبود و رنگ ریخت  (تشبیه) (نهایی اسفند90)

8- در بیت زیر منظور از « خاری که در دل نشیند» چیست؟

خلد گر به پا خاری آسان برآید        چه سازم به خاری که در دل نشیند (نهایی شهریور90-89)

وسلام/